Ateşi kontrol etmek, insanlık tarihinde devrim yaratan bir beceri olarak kabul ediliyor. İlk insanların bir milyon yıl kadar önce ateşi kullanmaya başladığı düşünülüyor. Bu sayede yiyecek pişiriyor, gece karanlığında yol buluyor ve dondurucu soğuklara karşı korunabiliyorlardı. Özellikle aşırı iklim koşullarında ateş, hayatın devamı için vazgeçilmez bir unsur haline gelmişti.
Ancak Son Buzul Maksimumu (LGM) olarak bilinen ve yaklaşık 26.500 ila 19.000 yıl önce yaşanan aşırı soğuk döneme ait ateş kullanımına dair arkeolojik kanıtlar oldukça sınırlı. Bilim insanları, böyle zorlu bir dönemde ateşin daha da kritik bir rol oynaması gerektiğini düşünse de bu döneme ait çok az ocak kalıntısına rastlanıyor. Yeni bir araştırma, bu gizemi çözebilmek amacıyla Ukrayna’daki Korman’ 9 arkeolojik sahasında keşfedilen üç antik ocağı inceledi.
Yanmış hayvan kemikleri, ateşin kullanım amacı hakkında yeni sorular ortaya çıkardı.
Çalışmada, ocakların açık alanlarda kurulduğu ve çoğunlukla odun yakılarak ateşin kullanıldığı belirlendi. İncelemeler, bu ocakların zeminini 600 santigrat dereceye kadar ısıtabildiğini ortaya koydu. Bu da Üst Paleolitik dönemin avcı-toplayıcılarının ateşi oldukça etkili bir şekilde kontrol ettiğini gösteriyor. Ayrıca analiz edilen kömür kalıntılarının çoğunlukla ladin ağacına ait olduğu tespit edildi.
Ocaklarda bulunan yanmış hayvan kemikleri ise araştırmacıların dikkatini çekti. Bazı kemiklerin 650 santigrat derecenin üzerinde bir sıcaklıkta yandığı anlaşıldı. Bilim insanları, bu kemiklerin kasıtlı olarak yakıt olarak mı kullanıldığı yoksa sadece kazara mı yandığı konusunda henüz net bir sonuca ulaşabilmiş değil. Bu bulgu, LGM insanlarının ateş kullanımına dair yeni sorular ortaya koyuyor.
Buzul Çağı’nda ateş yakmak için kaynak bulmak zordu.
Üç ocak arasındaki yapısal farklılıklar, Korman’ 9’un aynı grup tarafından farklı zamanlarda veya farklı mevsimlerde tekrar tekrar kullanılmış olabileceğine işaret ediyor. Bu durum, avcı-toplayıcı grupların yıllık göç döngüleri boyunca aynı alanlara dönerek belirli stratejiler geliştirdiğini düşündürüyor. Araştırmacılar, ateşin amaca göre farklı şekillerde ve oldukça bilinçli bir şekilde kullanıldığını vurguluyor.
Yeni bulgular LGM döneminde insanların ateş yakma becerisini sürdürdüğünü gösteriyor. Ancak o döneme ait daha fazla ocak izine rastlanmamasının nedenleri hâlâ tam olarak bilinmiyor. Araştırmacılar, donma-çözülme döngülerinin kalıntıları yok etmiş olabileceğini veya yakacak kıtlığının ateş kullanımını azaltmış olabileceğini düşünüyor. Kesin yanıtlar için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyuluyor.
